Voor het Fries Museum en mijn eigen website schrijf ik 25 blogs, die allemaal om Mata Hari draaien. De eerste gaat over mijn familie die het niet pikt dat ik de mythe van onze relatie heb doorgeprikt. Blog 1.
Twintig jaar lang dacht ik dat ik familie van Mata Hari was. Tot ik na grondig onderzoek ontdekte dat het helemaal niet waar was.
‘Er is WEL een band met de Boonstra familie’, briest tante A. vanuit Florida via de mail. ‘De moeder van mijn grootmoeder was een Van der Meulen, en verwant aan de moeder van Margreet Zelle. Mijn vader ging er op zondag altijd op bezoek, als klein jonkje met zijn ouders. Dat verhaal heb ik wel duizend keer van hem gehoord.’
Tante A. pikt het niet. Zij heeft haar hele leven in dit verhaal geloofd. En nu kom ik als nieuwbakken achternicht vertellen dat het niet waar is omdat ik zo nodig over Mata Hari moet schrijven? Dat haar vader gelogen zou hebben over tante Antje en oom Adam?
Dat laatste is ongetwijfeld niet het geval. In die tijd sprak je vrienden of kennissen van je ouders vaak aan met oom en tante, dat was bij ons niet anders. Onze hele straat zat vol met tantes en ooms, allemaal buren en vrienden van mijn ouders. Zo zou het ook geweest kunnen zijn met de vader van tante A.
Neef Steven vertelde me ooit dat wij in de verte familie waren van Mata Hari. We gingen naar het Fries Museum, toen nog op de oude plek, waar een aparte zaal voor haar was ingericht. Ik schreef er een verhaal over voor mijn krant, zette haar ingelijste foto op mijn bureau en dat was het. Toen ik Steven vertelde dat er niets van klopte, kamden we samen de archieven in Friesland uit. En kwamen samen tot de conclusie dat Mata Hari van een heleboel mensen familie was, behalve van ons.
Maar tante A. volhardt en daar speelt ook iets anders mee. Ze woont al heel lang in de VS, ver weg van haar familie in Friesland en Groningen. Herinneringen worden sterker, naarmate je langer en verder weg bent. Lees het boek Het Wrede Paradijs van Hielke Speerstra over de Friezen om utens er op na, het zindert van de heimwee en fantasieën.
Onlangs was tante met haar dochter bij Madame Tussauds geweest. Kijk nou eens, had ze gezegd, dezelfde donkere ogen, hetzelfde haar, die neus, die huid. Dat haar eigen man, afkomstig uit India, daar verantwoordelijk voor is, gaat er bij tante A. niet in. De Boonstra’s zijn familie van Mata Hari, punt uit. Bij nader inzien hoor ik daar niet bij. ‘Wat Hanneke betreft, die heeft geen band met Mata Hari’, schrijft ze gedecideerd.
Tante A. vond het altijd een feestje om het over Mata Hari te hebben. Samen met haar vader keek ze naar Mata Hari films, vooral die met Greta Garbo. Ze haalden herinneringen op aan haar school in Leeuwarden, waar Mata Hari ook op had gezeten.
Bij Steven thuis was dat wel even anders, afgezien van oom S. die uit een soort rebelsheid zijn dochter de naam Meret Hari had meegegeven. ‘Mijn oma wilde het niet over Mata Hari hebben. Als ik ernaar vroeg keek ze me niet meer aan en gaf geen antwoord. Ze was een hoer, een spion en dan ook nog eens doodgeschoten. Een schande voor de familie.’
Er kunnen banden geweest zijn tussen de Boonstra’s en de Zelles-van der Meulen, maar een familieband is het niet. Ik heb het in ieder geval niet kunnen ontdekken. Toch voel ik me wel met haar verbonden. Door mijn blogs, waarin de maatschappelijke context van Mata Hari een grote rol speelt, is die band alleen maar sterker geworden.
Leave a reply