‘Ben in Scotland Yard. Help mij’

Op de boot van Spanje naar Nederland wordt Mata Hari aangehouden door Scotland Yard. Ze verdenken haar van spionage voor de Duitsers. Na een paar dagen wordt ze weer vrijgelaten. Blog 13.

Woensdag 16 november 2015 in het centrum van Londen. Ik kijk omhoog, naar het toenmalige hoofdkwartier van Scotland Yard. Ik wil weten waar Mata Hari precies 99 jaar geleden werd ondervraagd door het hoofd van de Special Branche, Sir Basil Thomson. Auto’s razen over het Victoria Embankment, om de haverklap klinken sirenes. Geluiden van de grote stad. Daar boven zat ze. In een van die twee grote Victoriaanse gebouwen. Rode baksteen, het wapen van de koningin boven de poort, een loopbrug van het ene gebouw naar het andere.

Even verderop, In het House of Parliament houdt premier David Cameron een speech over terrorisme, inlichtingendiensten, jihadisten. Hij kondigt bombardementen aan op de Islamitische Staat. Het is een week na de aanslagen in Parijs.

Ieder spoortje is verdwenen

New Scotland Yard is allang weg uit deze straat. Parlementariërs zitten al zo’n kleine veertig jaar in de kamers die toen het domein waren van politiemensen en leden van de geheime dienst, M.I.5. De gebouwen worden zwaar bewaakt, de ijzeren hekken zijn dicht, kettingen erom heen. Hier en daar brandt licht achter de ramen. Het straatje tussen de gebouwen is leeg, op vier zwaar bewapende politiemannen na. Ze kijken vriendelijk, maar zijn onverbiddellijk zo vlak na Parijs.

Binnen rondkijken zit er niet in. U bent op zoek naar de kamer waar Mata Hari door de Yard werd vastgehouden en verhoord? ‘We are unable to provide public or press tours/visits’, laat Laura van de persdienst gedecideerd weten. Bovendien, zegt ze, is het allemaal zo verbouwd dat ieder spoortje van Mata Hari – als dat er al was – allang verdwenen is.

‘Dit ben ik niet’

Terug naar november 1916. De Eerste Wereldoorlog is al twee jaar aan de gang, maar Mata Hari, met haar paspoort van het neutral Nederland, reist gewoon door Europa. Ze is per schip onderweg van Spanje naar Nederland. Dan gaat het mis. Bij Falmouth, aan de Engelse zuidkust, wordt ze aangehouden. De Engelsen verdenken haar van spionage voor de Duitsers.

Ze wordt overgebracht naar de Britse hoofdstad en zit daar drie dagen vast bij de inlichtingendienst van Scotland Yard. Twee keer wordt ze uitputtend verhoord. Thomson en zijn collega’s denken dat Mata Hari Clara Benedix is, een Duitse spionne. Kijk maar, zegt Thomson terwijl hij een foto van Benedix onder haar neus duwt. ‘Dat ben ik niet’, zegt ze: ‘This is not my photograph sir.

‘s Avonds zit ze in haar eentje op het politiebureau van Cannon Row, aan de overkant van de straat en schrijft brieven, o.a. naar de Nederlandse gezant: ‘Kunt u naar London komen voor identificatie. Ben in Scotland Yard in wanhoop. Help mij.’

 Terug naar Spanje

De verhoren van Mata Hari zijn opgeborgen bij de Nationale Archieven in Londen. In een gele map met daarop plakkers: ‘Produce on SPECIAL INSTRUCTION ONLY. Document to be seen only under supervision.’ Inmiddels kun je ze gewoon downloaden. Het blijft spannend om al die documenten, telegrammen, notities en verhoren te lezen, ook als je thuis gewoon achter je bureau zit: ‘Ik zweer dat het een vergissing is…. Ik ben niet Clara Benedix.’

Op m’n iPad lees ik het boek Queer People van Basil Thomson. De zaak van Mata Hari overtreft alle andere die hij onder handen heeft gehad, schrijft hij. Maar hij moet haar weer laten gaan, de Yard heeft geen bewijs dat ze spioneert en Clara Benedix blijkt ze niet te zijn. Ze wordt teruggestuurd naar Spanje, maar mag intussen naar een hotel in Londen, in afwachting van een schip dat haar naar Vigo kan brengen.

Bada Harry?

Ik wandel van Scotland Yard naar het Savoy Hotel. Het is vlakbij, je loopt het in tien minuten. Mata Hari nam ongetwijfeld een taxi, toen ze haar tien (!) koffers weer van de politie had teruggekregen. Meer dan een week blijft ze in het luxe hotel. Kamer 261 bestaat niet meer, het is nu een particulier appartement.

We lopen even naar de American Bar waar portretten hangen van beroemde gasten, David Bowie, Jerry Hall, Marlene Dietrich, Mick Jagger. Ze zit er niet bij. Ik vraag de barman of hij weet wie Mata Hari is. Hij kijkt verdwaasd: Bada Harry? Beroemd danseres en dan ook nog eens spionage? Voor het eerst gearresteerd in London? Hij schudt zijn hoofd en brengt extra nootjes en olijven bij ons glaasje Chablis van 9 pond.

De aanhouding in Londen is het begin van het einde voor Mata Hari. Elf maanden later staat ze even buiten Parijs voor het vuurpeloton en wordt doodgeschoten.

We pakken de bus terug en rijden langs het huidige pand van New Scotland Yard. Kranten melden dat M.I.5 honderden medewerkers en spionnen extra nodig heeft. Je kunt gewoon solliciteren.